Bir asrı devirdi! Ağırlamadığı efsane kalmadı… İşte otobanların babası

Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Dünyanın ilk otoyol örneği, yüz yıl önce Almanya‘da açılan AVUS isimli taşıt yolu. Açıldığında trafiğe kapalı olan AVUS, sadece araba yarışları ve trafik testlerinin gerçekleştirilmesi için kullanıldı. Asfaltın günümüzdeki haline gelmesinde de AVUS önemli bir rol oynadı. Asfalt teknolojisi bu yolda yapılan testlerle gelişti.

DÜNYANIN İLK OTOYOLU

1907 yılında Kaiserlicher Otomobil Kulübü üyeleri, motorlu araçların test edilmesi için bir pist tasarlamaya başladı. Maddi yetersizlikler yol inşaatının 1913 yılına kadar başlamasına engel oldu. 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın yaşanmasıyla birlikte yapım çalışmaları durduruldu. Bu dönemde zaman zaman Rus savaş esirleri yol inşaatında çalıştırılsa da gerçek anlamda inşaat 1920 yılında iş adamı ve siyasetçi olan Hugo Stinnes’in girişimleri ve finansmanıyla devam etti. Avus, 1921 yılında savaştan sonra yapılan ilk uluslararası otomobil fuarıyla birlikte açıldı.

BİRÇOK YARIŞA EV SAHİPLİĞİ YAPTI

AVUS, hizmete alındıktan sonra çok sayıda yarışa ev sahipliği yaptı. Almanya Grand Prix’si 1926 yılında AVUS’ta yapıldı ve bu yarışta efsanevi Alman pilotu Rudolf Caracciola ilk zaferini kazandı. 1928’de Fritz von Opel, roket itmeli araçla saniyeler içinde 238 km hıza ulaşarak bir rekora imza attı. 1937 yılında yapılan bir başka etkinlikte Luigi Fagioli, 280 km ile bu rekoru güncelledi.

AVUS’un 43 derecelik eğime sahip olan sert virajı ve burada yaşanan ölümlü kazalar büyük tartışmalar yarattı. 1938 yılında yaşanan ciddi kazalar sonucunda AVUS’ta yapılan yarışlar 1952 yılına kadar durduruldu. 1952 yılında tekrar başlayan yarışlar, 1998 yılına kadar devam etti. 1998 yılında AVUS, Berlin trafiğinde hayati bir öneme sahip olduğu için yarışlar sonlandırıldı.

ALMANYA’NIN SEMBOLÜ OLDU

AVUS birçok politik mesajda rol aldı. 1930’lu yıllarda Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Almanyası, bu yolda yapılan hız ve dayanıklılık testleriyle Alman sanayisinin gelişmişliğini dünyaya gösterme amacı güttü. Soğuk savaş sırasında da bu yol Batı Berlin ile Doğu Berlin arasındaki geçiş noktalarından biri oldu ve soğuk savaşın en sıcak şekilde hissedildiği yerlerin başında geldi.

ÇİN’DEN SONRA İSPANYA VAR

Dünyanın ilk otoyol örneği Almanya’da bulunan AVUS olsa da aslında bu yol sadece test ve yarışlarda kullanılıyordu. Trafiğe açık olan ilk otoyol ise 1924 yılında İtalya’da açıldı. Milano ve Como şehirlerini birbirine bağlayan bu yol, karayolları tarihinde bir dönüm noktası oldu. 1930’lu yıllardan sonra başlattığı otoyol hamlesinin ardından ise Almanya, yüksek kaliteli otoyollar konusunda akla ilk gelen ülkelerden birisi oldu.

2014 yılında dünya genelindeki otoyolların uzunluğu hakkında yapılan bir araştırmanın sonucuna göre, Çin 97 bin 355 km uzunluğundaki otoyollarıyla listenin başında yer alıyor. Avrupa’da ise İspanya 15 bin 523 km ile ilk sırada.

DÜNYANIN EN KALİTELİ OTOYOLLARI BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ’NDE

Otoyol kalitesine ilişkin yapılan araştırmaya dünyanın en kaliteli otoyolları Birleşik Arap Emirlikleri’nde bulunuyor. Ülkedeki yollar 10 puan üzerinden 6.4 puan aldı. Günümüzde ülkelerin otoyol inşa teknikleri değişiyor. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde otoyollar altı şeritli planlanıp betonla yapılırken, Türkiye’nin de dahil olduğu birçok ülke otoyollarını 3 şerit üzerinden planlayarak asfaltla yapıyor.

Dünyanın en uzun otoyolu Kanada’nın en kuzeyinden Arjantin’in en güneyindeki Ushuaia’ya kadar uzanan Pan-American Highway olarak geçiyor. 48 bin kilometre uzunluğa sahip olan otoyol 14 ülkeden geçiyor ve Amerika kıtasının kuzeyi ile güneyini birbirine bağlıyor.

TÜRKİYE İLK 10’DA!

Türkiye’de ilk otoyol ise 1973 yılında eski adıyla Boğaziçi Köprüsü, şimdiki adıyla 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nü içinde barındıran 23 km’lik İstanbul 1’inci çevreyolu. 2019 yılında Eurostat tarafından yapılan çalışmaya göre Türkiye’deki otoyolların toplam uzunluğu 2 bin 657 km olarak belirlendi.

Türkiye, sahip olduğu bu uzunlukla Avrupa’da ilk 10 ülke arasında bulunuyor. Otoyol kalitesi sıralamasında ise Türkiye 10 puan üzerinden 5.0 alarak 30’uncu sırada yer aldı.